MESLEK LİSESİ ÖĞRENCİLERİNDE ZORBALIK DAVRANIŞ EĞİLİMLERİNİN BAZI PSİKO-SOSYAL DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Abstract

INVESTIGATION OF BULLYING BEHAVIOR TENDENCIES IN VOCATIONAL HIGH SCHOOL STUDENTS IN TERMS OF VARIOUS PSYCHO-SOCIAL VARIABLES

In this study, it is aimed to examine the bullying behavior tendencies of students studying at vocational high schools affiliated to the Ministry of National Education in the Turkish Republic of Northern Cyprus in terms of some psycho-social variables. Bullying Behavior Tendency Scale developed by Satan (2006) was used to determine students’ bullying tendencies. The population of the research is 9^th, 10^th, 11^th and 12^th grade students who are studying in three different vocational high schools affiliated to the Ministry of National Education in the Turkish Republic of Northern Cyprus in the 2016-2017 academic year. The sample of the study was made with a total of 170 students between the ages of 14-20, who were determined by the convenient sampling method. Of these students, 95 (55.9%) are girls and 75 (44.1%) are boys. One-way analysis of variance (ANOVA), t-test techniques were used in the analysis of the data. According to the results of the study, it was concluded that male students were more prone to bullying behavior than female students. In the study, no significant difference was found according to the variables of students’ age, class level, perceived income level, whether the mother and father were alive or not.

Keywords: Bullying, school bullying, high school students.

Öz

Bu araştırmada, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı meslek liselerinde öğrenim görmekte öğrencilerin zorbalık davranış eğilimlerinin bazı psiko-sosyal değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada öğrencilerin zorbalık eğilimlerini saptamak amacıyla Satan (2006) tarafından geliştirilen Zorbalık Davranış Eğilim Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2016-2017 Eğitim- Öğretim yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı üç farklı meslek lisesinde eğitim görmekte olan olan 9.,10.,11. ve 12. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini ise uygun örnekleme yöntemi ile belirlenmiş olan, 14-20 yaş aralığındaki toplam 170 öğrenci ile yapılmıştır. Bu öğrencilerin 95’i kadın (%55,9), 75’i (%44,1) erkektir. Verilerin analizinde, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), t test teknikleri kullanılmıştır Araştırmanın sonuçlarına göre, erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre zorbalık davranışına daha fazla eğilimli oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada öğrencilerin yaşları, sınıf düzeyi, algılanan gelir düzeyi, annenin ve babanın hayatta olup olmaması değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.

Anahtar Terimler: Zorbalık, okul zorbalığı, lise öğrencileri.

KAYNAKLAR

Abu-Nazel, M. W., & Mahdy, N. H. (2003). Predictors of bullying and Victimization Behavior among Secondary School Students in Alexandria. Conferance on violence among Children and Adolescent Causes and Intervention (24-27 March 2003).

Alikaşifoğlu M. ve Ercan O. (2007). “Çocukluk Çağında Kabadayılık/ Zorbalık Davranışları: Hekimler Açısından Anlamı”, Türk Pediatri Arşivi, 42, 19-25.

Alikaşifoğlu, M., Erginoz, E., Ercan, O., Uysal, O., & Albayrak-Kaymak, D. (2007). Bullying behaviours and psychosocial health: results from a cross-sectional survey among high school students in Istanbul, Turkey. European journal of pediatrics, 166(12), 1253-1260.

Arıman, F. (2007). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin zorbalık eğilimleri ile okul iklimi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Unpublished master’s thesis. Yeditepe University. Social Sciences Institute, Istanbul, Turkey.

Aşıcı, H., & Aslan, S. (2010). Ergenlerde Okul Zorbalığı ile Algılanan Benlik Belirginliği Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 2 (2), 467-485.

Ayas, T., & Pişkin, M. (2011). Lise Öğrencileri Arasındaki Zorbalık Olaylarının Cinsiyet, Sınıf Düzeyi ve Okul Türü Bakımından İncelenmesi. İlköğretim Online, 10(2), 550-568, 2011. [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr

Aygüç, F. (2015).  Ortaokul Öğrencilerinin Zorbalık Eğilimlerinin Aile İçi Şiddet Görme Durumuna Göre Değerlendirilmesi (Çekmeköy Örneği). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. Yeditepe Üniversitesi.

Başar, M., & Çetin, Ö. (2013). İlk ve orta öğretim öğrencilerinin zorba davranişlara başvurma düzeyleri ve bu davranişlari öğrenme ortamlari üzerine bir araştirma. NWSA-Education Sciences, 8(4), 471-488.

Çalık, T., Özbay, Y., Özer, A., Kurt, T., & Kandemir, M. (2009). İlköğretim okulu öğrencilerinin zorbalık statülerinin okul iklimi, prososyal davranışlar, temel ihtiyaçlar ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 60(60), 555-576.

Çayırdağ, N. (2006). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin okul kültürünü algılayışları ile zorbalık eğilimleri ve zorbalıkla baş etme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Unpublished Master's Thesis, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.

Danacı, M. Ö., & Çetin, Z. (2016). Erken Çocukluk Döneminde Görülen Okul Zorbalığı Davranış Eğilimlerinin Çocukların Kişisel/Sosyal–Dil–Motor Gelişimleri ile Olan İlişkisi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(2),53-72.

Doğruer, N. (2015). Bullying Scale Development for Higher Education Students: North Cyprus Case (Doctoral dissertation, Eastern Mediterranean University (EMU)-Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ).

Ergün, N. (2015). Erken Ergenlerde Okul, Aile ve Demografik Değişkenlere Göre Akran Zorbalığının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi. Ankara.

Farrington, D. P. (1993). Understanding and preventing bullying. Crime and justice, 381-458.

Gökler, R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 511-537.

Güven, F. (2015). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin zorbalık yapmaları ile zorbalığa maruz kalmalarının, cinsiyet, anne-baba eğitimi, sosyoekonomik düzey ve empati eğilimi açısından incelenmesi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).

Hanhan, A. A. (2012). Onarıcı disiplin modelinin liselerde, akran istismarı ve şiddeti üzerindeki etkilerinin incelenmesi (Doctoral dissertation, DEÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü).

Hilooğlu, S., & Cenkseven-Önder, F. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde zorbalığı yordamada sosyal beceri ve yaşam doyumunun rolü. İlköğretim Online, 9(3), 1159-1173.

Karaman-Kepenekçi, Y., & Çınkır, Ş. (2001). Bullying among Turkish high school students. Yayınlanmamış Araştırma Raporu, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.

Kepenekçi, Y. K., & Çınkır, Ş. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34(34), 236-253.

Nansel, T. R., Overpeck, M., Pilla, R. S., Ruan, W. J., Simons-Morton, B., & Scheidt, P. (2001). Bullying behaviors among US youth: Prevalence and association with psychosocial adjustment. Jama, 285(16), 2094-2100.

Olweus, D. (1993). Bullying at School: What we Know and What we Can Do. Cambridge MA: Blackwell.

Olweus, D.(2003).A profile of bullying at school.Educational leadership, 60(6),12-17.

Önder, F. C., & Sarı, M. (2012). İlköğretim Öğrencilerinde Zorbalık ve Okul Yaşam Kalitesi. İlköğretim Online, 11(4).

Önder, F. C., & Yurtal, F. (2008). Zorba, kurban ve olumlu özellikler taşıyan ergenlerin aile özelliklerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri/Educational Sciences: Theory & Practice, 8(3), 805-832.

Öztürk N., Atlı A., & Kutlu M. (2014). Ortaokul Öğrencileri Arasındaki Zorbalık Olaylarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Özel Sayı/15(3), 43-63. DOI: 10.17679/iuefd.15365258

Pekel-Uludağlı, N., Uçanok, Z. (2005). Akran zorbalığı gruplarında yalnızlık ve akademik başarı ile sosyometrik statüye göre zorba/kurban davranış türleri. Türk Psikoloji Dergisi,20(56), 77-92.

Pişkin, M., ve Ayas, T. (2011). Lise öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü bakımından incelenmesi. İlköğretim Online, 102(2), 550-568.

Ragozzino, K., & O’Brien, M. U. (2009). Social and emotional learning and bullying prevention. Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning, Chicago, IL.

Satan, A. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin zorba davranış eğilimlerinin okul türü ve bazı sosyo demografik değişkenler ile ilişkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Topçu, Ç., & Erdur-Baker, Ö. (2016). Zorbalık mağdurlarının yardım alma davranışı ve yardım kaynakları. Ege Eğitim Dergisi, 17(1), 127-145.